Kredi Puanı Nasıl Hesaplanır?

Kredi puanı ülkemizde bankaların bir araya gelerek oluşturdukları Kredi Kayıt Bürosu tarafından bir takım algoritmalar kullanılarak hesaplanmaktadır. Kredi Kayıt Bürosu, bankalardan gelen borçlulara ait bilgileri bir araya getirir ve ödeme performansı, borç durumu gibi bir takım kriterleri kullanarak, 0 ila 1900 arasında bir puan hesaplar. Daha sonra bu puanı talep eden bankalar veya müşterinin kendisiyle paylaşır. Bankalar da bu puana göre müşterilere kredi kullandırıp kullandırmama kararını alırlar. Peki kredi skoru hesaplanırken neler dikkate alınır?

Kredi Kayıt Bürosu, kredi skorlarını hesaplarken, 5 ana parametreye bakar. Bunlar:

1.  Bireysel Kredi ve Kart Ödeme Performansı: Kullandığınız tüketici krediler, artı para, ek hesap, kredili mevduat hesabı adıyla normal mevduat hesabınıza tanımlanmış olan ve kullanınca faiz ödediğiniz hesaplar ve kredi kartlarınızın zamanında ödenmesi kredi skorunuzun %30’unu belirler. Yani, kredi kartlarınızı zamanında öder, kullandığınız artı parayı 30 gün içerisinde yatırır ve kredi ödemelerinizi günü gününe yaparsanız, buradan tam puan alırsınız. Bu kredilerin düzensiz ödenmesi veya takibe düşmesi, kredi skorunuzu düşürecektir. KKB skorunun hesaplanmasında en önemli etken geçmiş ödeme performansınızdır. Kredi Kayıt Bürosu’ndan aldığınız Risk Raporu’nda zamanında yaptığınız ödemeler “0”, gecikmedeki ödemeler gecikme gün sayısına bağlı olarak “1”, “2”, “3” veya “4”, idari takipler “I”, kanuni takipler ise “K” olarak gösterilir. Örneğin ben, her zaman düzenli ödeme yaptığım için kredi risk raporumda yalnızca “0” görüyorum.
2. Mevcut Hesap ve Borç Durumu: Bankalar bünyesinde hepimizin kredi limiti vardır. Kredi kartı limitlerimiz veya artı paralarımız bu limitlerin bir parçasıdır. Öte yandan kredi kartına olan toplam borcumuz ve kalan kredi taksitlerimiz bizim toplam borç bakiyemizi gösterir. Toplam borç bakiyemizin toplam limitimize oranı ne kadar düşükse, bu kriterden o kadar yüksek puan alırız. Mevcut hesap ve borç durumumuz, KKB skorumuzun %25’ini oluşturur. Diyelim ki, cebinizdeki tüm kredi kartlarının toplam limiti 20 bin TL. Siz düğün bu kredi kartları ile mobilya, beyaz eşya, vs. aldınız ve artık kartınız da boş limit yok. Bu sizin o ayki kredi puanınızı olumsuz etkileyecektir. Ama kredi kartınızdaki taksitleri düzenli bir şekilde ödedikçe ve limit açıldıkça, sizin kredi puanınız tekrardan yükselecektir. Örneğin benim 6 bankadaki toplam limitim (kredi kartları, tüketici kredi ve kredili mevduat hesabı) 35 bin TL. Şu anki toplam borcum ise 17 bin TL. Yani yarı yarıya. Bu kredi puanım açısından çok kötü olmasa bile, çok iyi de değil. Kredi kartı taksitlerimi ödedikçe puanım da yükselecektir.
3. Yeni Kredi Arayışı: Diyelim ki yakın zamanda evleneceksiniz ve düğün masrafları için paraya ihtiyacınız var. Cep telefonunuza bankalar tarafından gelen “Krediniz Hazır!” türü mesajların hepsini “evet” diye yanıtladınız. Bu durumda kredi puanınız hızlı bir şekilde düşecektir. Çünkü siz, bu mesajlara “evet” yazarak ya da TC kimlik numaranızı yollayarak, kısa zamanda çok sık başvuru yapmış oldunuz. Her başvurunuz, banka sistemi tarafından KKB’ye bildirildi. Kredi Kayıt Bürosu’nun kredi puanını hesaplayan sistemi de şöyle düşünmeye başladı “paraya sıkışık ve her yere saldırıyor, RİSK var”. Yeni kredi arayışınızın kredi skorunuza etkisi %20. Dolayısıyla, eğer krediye veya yeni kredi kartına ihtiyacınız var ise, kullanmak istediğiniz bankayı dikkatli seçin ve yalnızca bir başvuru yapmaya çalışın. Olumsuz yanıt aldığınız da, ikinci bir bankaya gitmeniz, şansını daha da azaltacaktır. Ya da ilk bankanın cevabı olumlu olsa bile, ikinci bir bankadan oran almak için dahi başvuru yapmış olsanız, bu skorunuza olumsuz yansıyacaktır.
4. Kredi Kullanım Yoğunluğu: Kredi Kayıt Bürosu’nun müşterilerin kredi skorunu oluştururken dikkate aldıkları bir diğer parametre ise, kredi kullanım yoğunluğu ve hesaplamaya etkisi %15. Müşterilerin, ne kadar sıklıkla yeni kredi kartı veya kredi başvurusu yaptığını ölçmeye çalışıyorlar. Böylelikle, eğer riskli bir durum varsa, sık kredi kullanımları ile ortaya çıkıyor. Örneğin, yıl başında kendinize hediye olarak bir araba almaya karar verdiniz. Koç Tüketici Finansman’ından kredi kullanarak, altınıza sıfır bir Fiat çektiniz. Sonra, sevgililer günü geldi ve karınıza iPhone 5S almak istediniz. Ama baktınız ki Axess ve Bonus kartınızın limitleri dolu. Hemen World karta başvurdunuz ve 12 taksitle eşinize bir iPhone 5S aldınız. Mart ayında, şirketiniz maaş bankanızı değiştirdi. Yeni bankanız Akbank, size 2bin TL tutarında bir artıpara hesabı tanımladı. Nisan ayında, aldığınız zam ile birlikte beğendiniz siteden bir ev almaya karar verdiniz ve konut kredisi kullandınız. Bu adımdan sonra ödemelerinizi düzenli yapsanız dahi, puanınız uzun bir süre oldukça düşük olacaktır. Çünkü 4 ay içerisinde 4 farklı kredi kullanmış oldunuz.
5. Diğer: KKB skorunuz hesaplanırken bir de “diğer” etkenler %10 oranında puanınızı etkiliyor. Ama, maalesef diğerin ne olduğu kamuya açıklanmadığı için, biz sadece tahminlerde bulunabiliyoruz. Bana kalırsa, “Diğer”, Coca Cola’nın gizli formülü gibi bir şey. Bunun için açıklanmıyor herhalde. Çünkü yurtdışındaki kredi büroları, puana etki eden bütün kalemleri şeffaf bir şekilde açıklarken, biz de %10’luk bir bilinmeyen var. Tecrübelerime göre, bu “diğer” kısmının en önemli parçası Kredi Kayıt Bürosu’ndaki kredi tarihiniz olabilir. Yani, ne kadar eskiye dayanan bir kaydınız var ise, puanınız o kadar yüksek olabilir. Çünkü, hiç kredi kaydı olmayanların ilk kredilerini çekebilmeleri çok kolay olmuyor. Ayrıca, kullanılan kredilerin süresi ve türü de, bu puanı etkileyen birer unsur olabilir.

Oldukça detaylı bir şekilde, KKB skorumuzu nelerin etkilediğini açıklamaya çalıştım. Buradaki hesaplamalara ters örnekleriniz varsa, aşağıdaki yorum bölümünden paylaşmanızı rica ederim. Mesela, “ya olur mu, benim kredi kartı limitlerimin hepsi dolu ama puanım 1900” gibi örneklerinizi bekliyorum. Böylelikle, belki bir gün KKB’nin kredi skoru hesaplasındaki algoritmasını daha iyi çözebiliriz.

4 ay içerisinde kredi notumu 1,461’den 1,809’a nasıl yükselttiğimi öğrenmek için burayı tıklayabilirsiniz.