ICO nedir?

Yılın son günlerini yaşarken, Bitcoin, Blockchain, Etherium, Ripple gibi bir çoğumuzun ilk defa bu yıl duyduğumuz kelimeler gündemde kalmaya devam ediyor. Muhtemelen, yeni yıl sofralarının da en önemli gündem maddelerinden biri bu olacak. Önce Milli Piyango çıkarsa yapılacakların hayali konuşulacak, sonra da “Boşverin Milli Piyango’yu! Bakın millet Bitcoin’den zengin oldu.” denilerek Bitcoin ve Blockchain teknolojisinin daha çok getirileri üzierine saatlerce konuşulacak. Bu sohbetlere yabancı kalmamanız adına ben de elimden geldiğince sizleri Blockchain, Bitcoin, Etherium ve altcoinler ile ilgili bilgilendirmeye çalışıyorum.

Bugünkü yazımızın konusu ise ICO. Bitcoin ve altcoinlerle ilgilenmeye başlayan herkesin sıkça duyduğu bir terim de “ico” ya da “ICO”. Peki “ico nedir?”, “ico ne işe yarar?”… Gelin bu yazıda bu soruların cevabını vermeye çalışalım.

ico nedir?

ICO, initial coin offering, yani ilk dijital para arzı demektir. İlk dijital para arzları belirli bir projeye fonlama sağlamak amacıyla yapılır. Bu arz neticesinde katılımcılara projeden hisse verilmez lakin projenin başarılı olması neticesinde arz olunan dijital paranın değerinin artması beklenir.

ICO kelimesi IPO yani “Initial Public Offering” kelimesinden türetilmiştir. IPO kelimesinin Türkçesi ise “(pay senetlerinin) İlk Halka Arz”ıdır.

Konuya yabancı olanlar için en baştan anlatalım. Diyelim ki bir şirketiniz var. Büyütmek istiyorsunuz. Büyümek için paraya ihtiyacınız var. Parayı temin edebileceğiniz iki yer var. Birincisi bankalar, ikincisi de yatırımcılar. Parayı bankadan aldığınız zaman faiz maliyetine katlanmak zorunda kalırsınız. İkinci yöntemde ise Borsa aracılığıyla şirket hisselerinizin bir kısmını tasarruf fazlası olan kişi ve kurumlara satar ve böylelikle sıfır maliyet ile kaynak bulmuş olursunuz. Ama bu sırada da şirketinizin bir kısmı elinizden gitmiş olur. Öte yandan elinizde kalan şirket hisseleri de yeni bulunan kaynak ile daha değerli hale gelir. Bütün bu işlemler payların halka arzı olarak tanımlanır.

Halka arzlara ilave olarak, özellikle yolun başındaki girişimler kaynak bulabilmek için yatırımcı arayışına girerler. Projelerine ilişkin detayları, kendilerine yatırım yapacaklarına inandıkları kişi veya fonlara sunar ve neticede onlardan kaynak beklerler. Bu kaynağın karşıığında da girişimdeki hisselerinin bir kısmını yatırımcılara devrederler. Örneğin Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg’in şu an Facebook’taki payı %28 civarındadır. Çünkü Facebook’u büyütebilmek için yatırımcılardan para almış ve karşılığında hisse vermiştir. (Buraya tıklayrak “Facebook kimin?” sorusunu cevapladığımız yazıyı okuyabilirsiniz.)

Blockchain teknolojisinin (“Blockchain nedir?” konusuna açıklık getirmek için yazdığım uzunca yazıyı buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.) hayatımıza girmesi ile girişimler için yeni bir fonlama kaynağı daha ortaya çıkmış oldu: ICO yani initial coin offering ya da Türkçe söylersek dijital para arzı. Bu yöntem ile girişimler kendi dijital paralarını (coin ya da token) belirli sözleşmeler çerçevesinde oluşturup, bunları halka arz ederler. Bu dijital para halka arzında girişimciler yatırımcıları yani bizleri etkileyebilmek için projelerinin bütün adımlarını tek tek anlatır ve projenin amacına ilişkin detaylı bilgi verirler. (roadmap ve whitepaper)

Girişimler için ICO yapmak yatırımcı bulmaya göre daha kolay bir yöntem. Hem de ICO neticesinde girişimlerinden hisse kaybetmemiş oluyorlar. Bitcoin ve Blockchain teknolojisinin popülerleşmesiyle birlikte ICO yani dijital para arzında da patlama yaşandı. Kimi girişimler gerçek hayatta var olan ve gelecekleri olan projelere sahipken, projelerin bir çoğu da “scam” yani dolandırıcılık amacı taşımakta. Gerçekte var olmayan girişimler için para toplanmakta.

Örneğin bugünün ICO takvimini açıp, yakın zamanda hangi ICO’lar yapılacak diye baktığımda karşıma çıkan projelerden Luven, kanser tanı teknolojisi üzerine çalışan bir proje iken Te-food ise “Ne yediğimizi bilmek hakkımız!” sloganıyla bir proje geliştiriyor. İki proje ile ilgili de hiç bir fikrim yok iken, kanser tanısı üzerine çalışacak Luven projesi bana dolandırıcı gibi geldi. Ukraynalı bir ekip tarafından gerçekleştirilen projede isimleri yer alan bilim adamlarının isimlerini Google’da arattığımda alakalı tek bir sonuç dahi bulamadım. Kanser tanısına ilişkin bir projede yer alıyorsanız, isminiz internette aratıldığında bir takım saygın bilim dergilerinde veya üniversitelerden sonuçlar ile karşılaşmak lazım. Ama bu projeyi gerçekleştiren ekibin üyeleri ile ilgili tek sonuç yok. Muhtemelen dolandırıcılar.

Özetlemek gerekirse, ICO (initial public offering) yani ilk dijital para arzı, projelerin kendi token ya da dijital paralarını oluşturarak yatırımcılardan fon topladıkları bir yöntemdir. Sanal para teknolojisinin yaygınlaşmasıyla hayatımıza giren ICO’ların bazıları gerçek iken aynı zamanda çok sayıda dolandırıcı proje de mevcuttur. Herhangi bir sanal paraya (token, coin, altcoin, bitcoin, etherium, vs.) yatırım yapmadan muhakkak teknolojisini ve insan hayatında neyi değiştirebileceğini ve sizin projeden beklentileriniz ile uyumlu olup olmadığını araştırın. Değilse sonu hüsran ile sonuçlanacaktır.

“ico nedir?” sorusuna cevap vermeye çalıştık. Siz de yakın zamanda gerçekleşecek ve umut vadeden ICO’lara ilişkin görüşlerinizi aşağıda yer alan yorum bölümü aracılığıyla bizlere iletebilirsiniz.

*Bu arada ICO, “ay-si-o” diye okunur.