Türkiye’nin kredi notu nedir?

Bugünlerde bütün gazeletelerin ana sayfalarında ”Fitch Türkiye’nin kredi notunu açıkladı”. ”Moodys’den sonra Fitch de indirdi” veya ”S&P’den Türkiye’nin kredi notu kararı” benzeri açıklamalar görebilirsiniz. Fitch, Moody’s, S&P gibi şirketler neden Türkiye’ye not verir? Ülkenin kredi notu ne işe yarar? Türkiye’nin kredi notu nedir? Ülkenin kredi notu nasıl belirlenir? Tüm bu soruların cevaplarını yazımız içerisinde bulabileceksiniz.

Ülke kredi notu nedir?

Ülke kredi notu, bir ülkenin kendisine verilen borçları geri ödeyebilme kapasitesini veya temerrüde düşme olasılığını gösteren bir kredi riski değerlemesidir.

Bugün ülkemizde yaşayan herkesin bir ”kredi notu” var. 0 ile 1900 arasında belirlenen bu nota göre bankalardan kredi ve kredi kartı alabiliyorsunuz. Eğer kredi notunuz yüksekse bankalar size daha kolay kredi verebiliyor. Kredi notunuz düşükse sizden kefil ya da ipotek isteyebiliyorlar. Hatta bazen kredi notunuz kötüyse kredi de alamıyorsunuz. İlave olarak, ING gibi bazı bankalar ise kredi notu yüksek olanlara daha düşük faizli kredi sunabiliyor. Çünkü, bu zamana kadar ödemelerini düzenli yapan müşterinin yeni aldığı kredinin ödemelerini de düzenli yapacağı ve ”akibe düşme riski”nin az olduğuna inanıyorlar. Bunun için de faizi düşük tutabiliyorlar. Çünkü en önemki kural ”risk düşükse, faiz de düşüktür.” Çünkü faiz risk için ödenen bir primdir.

Bir örnek daha verelim. Arabanıza KASKO sigortası yaptırmaya gittiğinizde eğer kazanız yoksa ”kazasızlık indirimi”’ alırsınız. Yani sigorta şirketi ”bu müşteri aracını güvenli şekilde kullanıyor ve kaza yapma riski düşük” diye düşünerek sizin sigorta priminizi düşürüyor. Bankalar da kredi notu yüksek müşterilerin batma risklerini düşük olarak görüp, bu müşterilere daha az faiz uyguluyorlar.

Ülkelerin kredi notu da bireylerin kredi nou gibi düşünülebilir. Ülkenin kredi notu ne kadar iyiyse, kolay ve ucuz kredi bulma imkanınız o kadar çok olur. Ülkeler de kişiler gibi yurtiçinde ve yurtdışında Hazine aracılığıyla borçlanma yaparlar ve bu borçlar için faiz öderler. Bir ülkenin kredi notu iyiyse, kendisine borç para verecek yatırımcıyı da daha kolay bulur. Ama kredi notu kötüyse yatırımcı bulsa bile riskinin bedelini faiz olarak öder.

100 bin dolar paranız var ve bunu bir ülkenin tahvillerine yatırmak istiyorsunuz. Norveç tahvillerine mi yoksa Venezuela tahvillerine mi yatırırsınız? Norveç’in kredi notu bütün rating şirketlerinden A yani ”yatırım yapılabilir” şeklindeyken, Venezuela’nın notu C yanı ”batabilir”. Hangi ülkeye yatırmak daha mantıklı? Ya da Venezuela’ya borç verseniz bile Norveç ile aynı faiz oranında mı vermek isterseniz? Çünkü Norveç’e verdiğiniz parayı almanız çok yüksek olasılıkken, Venezuela’nın temerrüde düşme riski bulunmakta.

Düşük oranlardan borçlanmak istiyorsanız, ülke kredi notunun iyi olması gerekir. Peki, ülke kredi notu nasıl belirlenir?

Ülkenin kredi notu nasıl belirlenir?

Kredi derecelendirme kuruluşları ülke kredi notunu belirlerken ülkenin ekonomik ve politik durumuna bakarlar. Ülkenin ekonomik durumunu makro göstergeleri belirler. İşsizlik, cari açık, kamu borcu gibi göstergeler ülkenin kredi riskinin değerlenmesindeki ekonomik faktörlerdir. Politik faktörler ise ülkenin taşıdığı politik riskleri ölçer. Ülkede çok sık seçim olması, komşu ülkenizde savaş olması veya artan terör olayları politik riskinizi artıracağı için ülke kredi notunu da olumsuz etkiler.

Kredi değerlendirme kuruluşları, ülkedeki ekonomik ve politik göstergelere bakarak ülkelere bir not verirler. Bu notun özeti ”yatırım yapılabilir”, ”yatırım sınıfı altında – spekülatif”’, ‘riskli” ve ”temerrüt” şeklindedir. Bu 3 not grubu genel olarak A, B, C ve D olarak özetlenir. İstisna olarak, her 3 derecelendirme kruuluşu ”yatırım sınıfının altı” ile ”yatırım yapılabilir” arasında B ile başlayan ama yatırım yapılabilir seviyede olan geçiş notları verirler. Örneğin, dün gece geç saatlerinde Türkiye’nin Fitch kredi notu BBB- yatırım yapılabilir seviyesinden BB+ yatırım sınıfı altındaki spekülatif seviyeye indirildi.

Kredi derecelendirme notu	Seviyesi
A	Yatırım Yapılabilir
B	Yatırım Sınıfı Altında – Spekülatif
C	Riskli
D	Temerrüt

* Spekülatif kredi notundan yatırım yapılabilir seviyeye geçişte de B ile başlayan notlar kullanılır. Yani her B ile başlayan not, spekülatif değildir. B ile başlayıp yatırım yapılabilir seviyede olan notlar da vardır.

Kredi notlarına ilave olarak kredi derecelendirme kuruluşları ”görünüm” seviyelerini de belirtirler. ”Durağan” veya ”Negatif” olarak belirtilen bu kredi notu görünüm seviyeleri ise ülkenin kredi notu değişimine ilişkin sinyal verir. Yani, kredi derecelendirme kuluşu o an için ülke notunu değiştirmeye gerek görmese de 6 ay içerisinde tekrardan gözden geçirip, olumsuz ya da nötr olarak değerlendirme yapabileceğinin sinyalini verir. Örneğin dün akşam saatlerinde Standard&Poors (S&P) Türkiye’nin kredi not görünümünü durağandan negatife çevirdi.

Ülke kredi notları genellikle 6 aylık sürelerde gözden geçirilirler. Bunun dışında önemli bir gelişme olduğunda da kredi notu değerlendirmesi yapılabilir.

Kredi derecelendirme kuruluşları Türkiye notları nedir?

Türkiye’nin kredi notları:

Kredi derecelendirme kuruluşu	Türkiye kredi notu
Moody’s	Ba1
Fitch	BB+
S&P	BB

28 Ocak 2017 tarihi itibarıyla Türkiye’nin kredi notlarına baktığımızda, bütün notların B sınıfı yani ”Yatırım Sınıfının altında” olduğunu görüyoruz. ”Türkiyenin kredi notu nedir?” – Türkiye’nin kredi notu her üç derecelendirme kuruluşunda da ”yatırım yapılabilir seviyenin altındadır.” diyebiliriz.

Kredi notu genellikle finansal piyasalar için önem taşır. Türkiye’nin kredi notunun ”yatırım yapılabilir seviyenin altında” olması demek Türkiye’ye yatırım yapılamayacağı anlamına gelmiyor. Doğrudan yatırım dediğimiz, iş kurmaya yönelik yatırımları çok az etkiler. Finansal piyasalar içinse risk almayı sevmeyen yatırımcılar ve bir takım fonlar iç tüzükleri nedeniyle Türkiye’ye yatırım yapmaktan çekinebilirler ama öte yandan bir çok kişi ve kuruluş da ülkemize yatırım yapmaya devam edecektir. Ama maalesef kredi notumuz yatırım yapılabilir seviyede olmadığı için bu şirketlere daha yüksek risk primi yani faiz ödemek zorunda kalacağız.

”Ülke kredi notu nedir?”, ”Ülke kredi notu nasıl belirlenir?” ve ”Türkiye’nin kredi notu nedir?” konularına ilişkin sorularınızı aşağıda yer alan yorum bölümü aracılığıyla iletebilirsiniz.